روش های آموزش تفکر به کودک

آموزش تفکر به کودک سطوح مختلفی دارد و حداقل، در سطوح پایین اصلا کار سخت و به قول حضرت آقا قلمبه سلمبه ای نیست  .

 ایشان در مورد موضوع فلسفیدن کودک یا عادت دادن او به تفکر می فرمایند  :

" این خانم به تعبیر «فلسفیدن» اشاره کردند؛ این بسیار تعبیر درستى است. امروز در کشورهاى پیشرفته‌ى مادى دنیا، یکى از کارهاى اساسى و یک رشته‌ى مهم، تدریس فلسفه براى کودکان است. خیلى‌ها در جامعه‌ى ما اصلاً تصور نمیکنند که براى کودک هم فلسفه لازم است. برخى تصور میکنند فلسفه به معناى یک چیزِ قلمبه سلمبه‌اى است که یک عده‌اى در سنین بالا به آن توجه میکنند؛ این نیست. فلسفه شکل دادن فکر است، یاد دادنِ فهم کردن است، ذهن را به فهمیدن و تفکر کردن عادت دادن است؛ این از اول باید به وجود بیاید. قالب مهم است. اگرچه محتوا هم در همین فلسفه‌ى کودکان حائز اهمیت است، اما عمده شیوه است؛ یعنى کودک از اول کودکى عادت کند به فکر کردن، عادت کند به خردورزى؛ این خیلى مهم است  . "

• پس مهم عادت دادن کودک به فکر کردن، از همان طفولیت است. چند کار ساده اما مهم در این رابطه می تواند شامل این موارد باشد  :

1- الگوگیری از والدین: همین که کودک ببیند والدینش به راحتی هر چیزی را قبول نمی کنند و برای انجام هر کار و گفتن هر حرف شان حتما دلیلی دارند و در تمام شئونات زندگی شان چنین چیزی حاکم است ناخودآگاه این روحیه به او نیز منتقل می شود  .

2- کودک را دقیق و پرسشگر بار آوردن: به جای پر کردن سطح فکر او با محفوظات به تعمیق فکر او با عمیق شدن در هر مساله ای بپردازیم. برای مثال در همین به کاربردن اشیاء روزمره می توان با دقت در ترکیب اجزای آن، کاربرد آن و ... او را به دقت در محیط پیرامون عادت داد  .

3- حتی در روابط روزمره با کودک می توانیم طوری با او حرف بزنیم یا رفتار کنیم که برای او جای فکر کردن داشته باشد. برای مثال به جای اینکه به او بگوییم یک کفگیر به من بده به او بگوییم می خواهم برایت برنج بکشم لطفا یک چیزی بده که با آن این کار را انجام بدهم . در این صورت او مجبور است قبل از انجام کار خواسته شده از او فکر کند. یا قبل از این که کاری را انجام دهیم علتش را ذکر کنیم مثلا لباس ها را در سایه پهن می کنم چون آفتاب رنگ آن ها را عوض می کند. شاید این مثال ها به نظر پیش پا افتاده بیایند اما به خاطر در دسترس بودن و تکرار مکررشان این روحیه را در کودک شکل خواهد داد  .

4- قصه ها و بازی های فکری: چیزی که موجب تفکری بار آوردن کودک در سطوح بالا می شود و در عین حال نیاز ضروری کودک به شمار میرود بازی با او است که اهم آن قصه گویی برای کودک است ، می توان با یک تیر دو نشان زد و علاوه بر پرداختن به جنبه لذت بردن و بازی کودک در شنیدن قصه، طریقه فکر کردن را در زوایای مختلف داستان به او منتقل کرد. امروزه در بسیاری از بازی هایی که به نام بازی های فکری در بازار ارایه می شود فقط به یک جنبه یا جنبه هایی از پرورش فکر مثلا حافظه، دقت، تمرکز و ... پرداخته می شود که با یاد دادن روش تفکر و عادت کودک به آن فاصله بسیاری دارد  .

نویسنده: سرکار خانم رضایی

پرسش گری کلید آموزش تفکر

ساده ترین راه برای توانمندسازی کودکان در تفکر، پرسشگری است. پرسشگری نه تنها توانمندی ذهنی کودکان را افزایش می دهد بلکه یادگیری را برای آنها مفرح و مهیج نیز می گرداند. کودکان دوست دارند که با والدین یا معلم هایشان در گفتگوهایی که تفکر را تحریک می کند، شرکت کنند. مهیج ترین قسمت در آموزش به کودکان، شنیدن «آهان! پیداش کردم» از زبان آنهاست

از طریق پرسش کردن، کودکان نقش فعال بیشتری در تفکر خلاق و ارائه استدلال پیدا می کند. همچنین پرسشگری، کیفیت گفتگوهایی که یک خانواده را به هم نزدیک تر می سازد را بیشتر می کند.

در اینجا چند ایده که کودکان را در کسب مهارت درست اندیشیدن کمک می کند ارائه می شود.

1- از همان سنین خردسالی، کودکان را به پرسش کردن تشویق کنید و آنها را سوق دهید تا پرسش های بیشتری بپرسند.

2- همواره به پرسش های کودکانتان با اشتیاق پاسخ دهید.

3- از کودکانتان پرسش هایی بپرسید که می دانید آنها جوابشان را می دانند. اجازه دهید آنها احساس کنند که خودشان جواب را یافته اند.

4- تفاوت بین پرسش هایی که حافظه را تحریک می کنند مانند چه، کدام، کجا و پرسش هایی که تفکر را تحریک می کنند مانند چرا، چه اتفاقی می افتد اگر، را همواره به یاد داشته باشید.

5- کودکان را راهنمایی کنید تا خودشان جواب را بیابند. جواب را به آنها نگویید زیرا دادن جواب به آنها، فرایند تفکر ا متوقف می سازد.

6- فضای یادگیری را برای ایده هایی که آنها می دهند باز بگذارید. اجازه دهید تا آنها از تجربه ایده های جدید راحت باشند و از خطا کردن، نترسند.

7- جواب اشتباه را به عنوان یک فرصت یادگیری تلقی کنید. هرگز شماتت نکنید.

8- در نظر داشته باشید که ممکن است گاهی فرایند تفکر طولانی تر شود اما در این صورت دستاورد تفکر نیز بزرگتر خواهد بود.

9- با خود دفترچه یادداشتی به همراه داشته باشید تا اگر سوال خوبی به ذهنتان رسید آن را یادداشت کنید.

10 – از کودکانتان بخواهید تا بلند فکر کنند. در ینصورت روش فکر کردن و نحوه یادگیری آنها را بهتر می فهمید.

11- به عقاید کودکانتان احترام بگذارید و اجازه دهید آنها عقاید خودشان را داشته باشند.

12- کودکانتان را تشویق کنید تا قبل از نتیجه گیری نهایی، حداکثر اطلاعات ممکن را جمع آوری کنند.

13- به کودکانتان وقت محدودی برای تلویزیون دیدن و بازی کردن با ویدئو گیم بدهید زیرا خلاقیت آنها را از بین می برد.

14- اهمیت زمانی که در کنار هم هستید و از این با هم بودن لذت می برید را هیچگاه فراموش نکنید زیرا این فضایی است که یادگیری دائم را برای کودکانتان فراهم می کند.

منبع   :

http://ezinearticles.com/?Encouraging-Thinking-Skills-in-Young-Children&id=110057

به نظر بنده یکی از راه های آموزش تفکر به کودک زیر دو سال آزاد و رها گذاشتن او در محیط های مناسب است از خانه گرفته تا طبیعت و پارک  .

کودک در این سن بنا به ذات پاک و دست نخورده اش خیلی خوب درمورد مثلا چرخیدن چرخ ماشینش فکر میکند.خاک و آب از ارزشمند ترین اسباب تفکر کودکان در این سنین است  .

البته این رها سازی در چارچوب موارد امن و در عین حال تفکر برانگیز باید باشد.

زمانی که به تفریح می رویم، چه خوب است بجای اینکه فقط سرگرم هم سن و سالان خودمان باشیم و از هم سن و سالان دلبندانمان غافل شویم ، با آنها در طبیعت بکر    ،قدم بزنیم و تفکرمان را با گفتگو به آنها منتقل کنیم و ادامه این تفکر را با پرسش از آنها به خودشان واگذاریم.

در مورد آموزش تفکر به کودک یکی از کارهایی که من انجام می دهم این هست که وقتی به یک مهمانی یا تفریح می رویم یا مهمان می آید یا یک بازی جذابی می کنیم .... بعد از آن از فرزند 2 ساله ام می پرسم: امروز کجا رفته بودیم؟ چی دیدیم؟ چه کسانی آمده بودند؟ چی خوردیم؟ .... تا فکر کند و پاسخ دهد . صبر می کنم تا خودش جواب دهد اما اگر دیدم حالش را ندارد یا واقعا قادر نیست جواب دهد خودم کمی از جواب را می گویم و ادامه جواب را از او می خواهم یا یک سوال دیگر مطرح می کنم

مثلا چی دیدیم؟ ... کوه .... دیگه؟؟؟؟ .... درخت ..... دیگه؟.... یا کیا آمده بودند؟ مامان جون.... دیگه؟ .....خاله.... دیگه ؟

با همین روش خاطرات شیرینش هم در ذهنش ثبت می شود.  مثلا هنوز یادش هست که یک سال و نیمش که بود شمال رفتیم و چی دیدیم : دریا، جنگل، مرغ، خروس، .... و یادش هست در آن سفر چه کسانی با ما بودند.

همچنین هر شب وقتی او را به رختخواب می برم با هم خاطرات شیرین و بازی ها و کسانی که آمده بودند .... را مرور می کنیم . مقداری از آن را من می گویم و ساکت می شوم تا او جواب دهد . اینطوری شاید یاد بگیرد که قبل از خواب همیشه محاسبه ای بر کارهای روزمره اش داشته باشد! انشاالله